بررسی اثر ناهمگنی بافت در دوز دریافتی پرتوهای اورتو ولتاژ در ناحیه نخاع گردنی موش صحرایی

زمینه و هدف: مهمترین کمیت فیزیکی تابش برای پیشگویی و ارزیابی پاسخ نمونه های بیولوژیکی به پرتوگیری، دوز جذبی است. براساس گزارش های icru(international commission on radiation units and measurements)، تعیین دوز جذبی پرتوها در سالهای اخیر در محدوده 5/3%، توصیه و تنظیم می شود. معمولاً توزیع دوز در ماده هموژن با دانسیته واحد تخمین زده می شود؛ در حالی که حجم مورد تابش متشکل از لایه های مختلفی از چربی، استخوان و ... می باشد که موجب تغییر در توزیع دوز می شود. تعیین دوز جذبی برای بافت های حساس با حداکثر دقت، زمانی که در حفره های داخل بدن قرار می گیرند و یا به وسیله ناهنمگنی ها احاطه می شوند(تردید در وجود تعادل ذره باردار)، به دلیل کیفیت پایین پرتوهای مورد استفاده در مطالعات رادیوبیولوژیکی، امری ضروری است. هدف از این مطالعه، بررسی و ارزیابی دوز دریافتی در این گونه وضعیت ها(نخاع گردنی موش صحرایی) می باشد. روش بررسی: به منظــور بررســی میزان تاثیــر ناهمگنــی موجــود در ناحیــه نخــاع گردنی موش صحرایی بر دوز دریافتی پرتوهای ایکــس اورتوولتاژ، فانتــوم همگــن موش صحرایــی از جنس پلی اتیلن، نمونــه منجمــد شده ای از حیــوان با استفــاده از نیتــروژن مایــع و نگهدارنــده مناســب بــرای تکرارپذیــر نمــودن موقعیت دهی به نمونه تهیه شــد. دوزیمتــر مــورد استفاده در این پروژه، تراشه های tld(thermoluminscence dosimetry) از نوع 100-tld میله ای شکــل، دستگــاه مولــد پرتــو از نــوع تیــوپ اشعــه ایکس درمانی در اختلاف پتانسیل 200کیلوولت با hvl(half value layer) معادل با 5/1 میلیمتــر بــود. دستگــاه قرائتگــر مورد استفاده برای قرائت تراشه هــای tld از نــوع harshaw tld reader مدل 3500 با دقــت فراینـــد حرارت دهی 1± درجه سانتی گراد بود. در انجام این پــروژه از پروتکل هــای دوزیمتـــری مختلفــی از جملـه پروتکــل انجمن فیزیست های آمریکا (american association and physician medicine in radiationtherapy committee=aapmr)، گـــزارش 61-tg(task group) ســال 2001، پروتکـــل دوزیمتـــری در رادیوبیولوژیکـــی ارایـــه شـــده توســـط j.zoetelief و همکـــاران ســال 2001، گــــزارش 3 nsc-report(national steering committee)، پروتکــل 277-tr-iaea(international atomic energy agency-task report) و نیــز گــزارش هــای 23-icru، 24-icru، 30-icru و 48-icru استفاده گردید. یافته ها: با بکارگیری پروتکل های یاد شده و بررسی های آماری انجام شده و انجام آزمون t-test بر روی دوزهای حاصله با 001/0p< در محدوده مجاز توصیه شده توسط icru(کمتر از 5/3%)، اختلاف معنی داری در دوزهای حاصله بین فانتوم همگن و نمونه منجمد موش صحرایی مشاهده نشد. نتیجه گیری: بنابراین در میدان های معمول در کارهای رادیوبیولوژی و در گسترده انرژی های اورتوولتاژ بکار رفته برای حیواناتی چون موش صحرایی و کوچک تر از آن، می توان محاسبات و دقت حاصله معمول در تعیین دوز جذبی را پذیرفت، اما در مناطقی که تعادل ذره باردار وجود ندارد و در مواردی که بحث میکرودوزیمتری مطرح می شود، نمی توان این نتایج را با اطمینان کامل بکار برد.